Rubik küp yaratıldığı günden beri dünya çapında bir çılgınlığa dönüştü. Birçok filmde gördük onu. Hatta Snowden’ın CIA’den bilgileri çalmasına bile yardımcı olmuştu rubik küp!
Rubik Küpü 1974’te tasarlayan kişi Macar bir heykeltıraş ve aynı zamanda mimar olan Erno Rubik’miş. Aslında bu küpü öğrencilerinin 3 boyutlu nesneleri öğrenmeleri için tasarlamak istemiş ama sonra bakmış ki ayırdığı parçaları bir araya getirmekte zorlanıyor, o zaman bunun bir bulmaca olduğunu düşünmüş.
Hatta Erno Rubik’in kendi tasarladığı küpü çözmesi tam 1 ay sürmüş!
Küpün 1974’te ahşaptan yapılmış ilk prototipi:
Küpün mantığı bir hayli basit aslında. En meşhur rubik küpün her yüzeyinde 9 kare bulunuyor ve üzerinde toplam 54 kare 6 farklı renkten oluşuyor. Bulmaca, küpün her yüzeyini aynı renkte buluşturarak çözülüyor.
1977 yılında ilk deneme üretimleri yapılan küpün 1980 yılında dağıtımlarına başlanmış. Ernõ Rubik tasarladığı küpün adını “Sihirli Küp” koymuş fakat dağıtıma çıkarken oyuncağa mucidinin adı verilmiş. Rubik Küpü, Macar Küpü olarak da biliniyor.
New York’tan Paris’e Batı ülkelerinde 1980’den 82 yılına kadar 100 milyonun üzerinde satış yapılmış. Rubik Küpü o kadar popülerleşmiş ki 1981 yılında İngiltere’de “Yılın Oyuncağı” ödülünü kazanmış. Dünya çapında Rubik Küp tüm zamanların en çok satan oyuncağı unvanına sahip!
1981’de 12 yaşındaki , “Küpü Siz de Yapabilirsiniz” adındaki kendi çözüm kitabını yayımlıyor. Bu kitap 17 baskıyla dünya üzerinde 1,5 milyon adet satıldı ve hem Times’ın hem de The New York Times’ın en çok satan kitaplar listesine girdi.
Küp 54 kareden oluşuyor. En meşhuru ilk olanı 3×3’tür. Sonra 4×4, mini küp, 5×5 rubik revenge, 7×7 yani v küp, sonra sonra çok yüzlü küpler, küre küp, 4 yüzlü küp gibi çok çeşitleri var. Hatta dünyada yapılan en ufak rubik küpü 5,6 mm’dir. Ve dev gibi küplerde mevcut!
Rubik küpün ilk reklamlarından birini izleyelim…
O kadar çılgınlığa dönüşüyor ki rubik, ünlülerin bile dahil olduğu videolar mevcut..
Küpün dünya çapında yarışmamaları yapılıyor! Rubik Küpü çözme yarışmalarında farklı yöntemler kullanılıyor. Bunların bazıları resmi, bazıları değil… Örneğin gözler kapalı bir şekilde çözmek, sualtında nefes tutarak çözmek, tek elle çözmek, kafa karıştırıcı ışıklar altında çözmek resmi olarak uygulanan yöntemlerden bazıları… Ama en sevileni hep ilk yapılan 3×3 olanı. Onun rekorları ve dünya şampiyonası her zaman çok enteresan olmuştur!
Rubik’s ilk Dünya Şampiyonasını 5 Haziran’da Macaristan’ın Budapeşte kentinde 1982’de gerçekleştirildi.
Minh Thai (ABD) 22.95 saniye ile açılışın galibi oldu. 2009’da Breandan Valance tarafından Düsseldorf’ta ortalama 10,74 saniye ile yeni dünya rekoru kırılıyor. 2011’de Michal Pleskowicz dünya rekorunu genişleterek 8.65 de çözüyor. 2015’de bu sefer dünya rekoru 4,9 saniye ile Lucas Etter’e geçiyor.
Ve 2018’de belki de rubik küpün efsanelerinden sayılan Felix Zemdegs 4,22 saniye ila kırılması çok zor bir rekor kırıyor daha sonra onu 4,16 ya çekiyor. Ve teknoloji ilerledikçe geliştirilen yeni küpler sayesinde şu anda 3’e 3’lük küpü çözme rekoru, sadece 3.47 saniye ile Yusheng Du’da bulunuyor. İnanılması gerçekten çok güç!
Enteresan, bize dair bir bilgi daha verelim! Türkiye’deki Rubik Küp çözme rekoru ise 3×3’te, 5.71 saniye çözüm ile Ahmet Güzel‘e aitmiş! Ve dünyada 116. sıra gibi iyi bir noktadaymış!
Enteresan çözme yöntemleri de geliştiriliyor… Ve rubik küp ile yapılmış çok enteresan sanat eserleri de var!
Hızlı küp hakkında en çok merak edilen şey küpün tabi ki nasıl çözüldüğü!
Küp çözmeye çalışırken bir dizi algoritma öğrenirsin. Bazı parçaları başka yerlere taşıyan diziler… Bunları kat kat koyup sonunda küpü çözersin.
Çoğu profesyonel küp çözücü 300 civarında algoritma öğrenir! Ve saatler boyunca her gün antrenman yaparlar. En hızlı küp çözücüyü diğerlerinden ayıran şey ne mi? Kalıpları çok iyi tanıyabilmeleri! Yüzlerce algoritmayı ezberlemeleri ve sentezlemeleri! Ve tüm bunları kas hafızalarına kaydetmeleri! Bu yüzden olabildiğince kesintisiz küpü çözerler ve tekrar başlamadan duraksamadan işlerini bitirirler…
43,252,003,274,489,856,000 farklı durum elde edilebilir!
Baya bir emek gerekiyormuş değil mi? Onlarca, yüzlerce İhtimali hesaba katmak şartmış! Başlangıç durumundaki (yani çözülmüş) küpe farklı hamleler uygulanarak tam tamına 43,252,003,274,489,856,000 farklı durum elde edilebilir!
Rubik küpü karıştıracak birisi, üst üste rastgele çevirmeler yapar. Bu şekilde ortaya çıkan bu gibi rastgele durum dizilerine “Markov zinciri” denir.
Rubik küp çözücü bir robot tasarlanmış! Bir telefon yardımıyla uygulamayla kontrol edebileceğiniz özel bir rubik küp ile robotumuz onu çok kısa sürede yapacaktır…
Kırk yılı aşkın tarih, rubik küpün coğrafya, kültür ve çağın ötesine geçen en çok satan oyuncaklardan biri olmasına yol açtı. Hadi birer rubik küp alıp bu çılgınlığa hep beraber başlayalım ve biraz beyin egzersizi yapalım…
