Bir avuç mısır nasıl olur da bir tencere dolusu lezzetli harika bir patlamış mısıra dönüşür? Mısır Neden Patlar?
Patlamış mısırın tarihi bir hayli eskiye dayanır. Arkeologlar çok enteresan ki 6000 yıl önce patlamış bir mısır koçanı keşfettiler… Aztek İmparatorluğu’nun belki de bu mahsul ile yükselişe geçtiğini tahmin etmekteler hem de.
Aztekler mısırların patlamasından dolayı çıkardıkları seslerden esinlenerek onlara
“To to po ca” demişler! İngizlicede belki de popcorn kelimesi buradan gelmekte.
Hatta Kızılderililer, patlamış mısır yiyor ve kötülükleri uzaklaştırdığına, hastalıkları iyileştirdiğine inandıkları ‘amulet’ denen bir takı olarak boyunlarına takıyorlardı. Amerika’nın keşfinden itibaren patlamış mısır Avrupalılara oradan Asya’ya yayıldı.
Balkanlarda ise mısıra kokoroz denmiş. Anadolu topraklarında ise paspanika ve bazen de kastanbura denmiş. Bazen Mezopotamya’da lazut denmiş. Bayağı bir ismi değişmiş aslında baya da yer gezmiş mısır. Sonra da nasılsa mısır olmuş işte.
Bizim buralara Mısır’dan geldiyse ondan belki de, ülke olan mısırın adını vermişte olabiliriz…
Neyse, asıl sorumuz şuydu. Nasıl olur da bir avuç mısır patlayıp bir tencere mısıra dönüşüyor?
Mısır aslında bir çekirdek parçası. Dışında bir çeper var bu kabuk sert ama çok da sert değil. Ve içinde de nem var. Nem işte bildiğimiz su yani. Ve onun yanında da nişasta. Bu dışardaki kabuk içindeki nemi ve nişastayı tamamen çevrelemiş durumda.
Bir tencerenin içinde, bir patlamış mısır çekirdeği ısındığında, çekirdek içindeki nem buhara dönüşür, ve genişlemeye çalışır. Bu esnada içerdeki nişasta ile nem bir bulamaç oluşturuyor. Daha fazla genişlemeye çalıştıkça dış kabuk onun genişlemesini engelliyor. Ve sonuçta beklenen oluyor! Basınç artıyor ve dış kabuk parçalanarak mısırımız patlıyor!
Ekmek ve kekler bile bunu çok daha yavaş da olsa yapıyor mesela, biz bunun farkında bile olmuyoruz. Mısır patladığında ise bembeyaz bir kar tanesi ortaya çıkıyor…
Aslında içindeki süper ısıtılmış su nişastayı sıvılaştırır. Sıcaklık yükselir. Basınç artar. Patlama yaşanır Ve sonra, sıvılaştırılmış nişasta, bir saniyeden kısa bir süre içinde soğur ve katılaşır. Ve köpük gibi bir görüntüye bürünür.
Bir çekirdek alır ve ona çok yakından elektron mikroskobu altında bakarsanız nişasta kabarcıklarından oluştuğunu görebilirsiniz.
Mesela patlama aşamasına geçmeden eğer siz bir iğne alıp mısırları delerseniz, göreceksiniz ki mısırlarımız patlamayacaktır. Çünkü içerdeki basınç delikten gidecek ve patlama hiç oluşamayacak!
Mesela yine mısırları alın ve güneşte bekletin. İçerdeki nem maalesef gidecektir ve sonuçta yine patlamayacaktır. Patlasa bile mini minnacık değerlerde olacaktır. Ya da düşük sıcaklıkta eğer tutarsanız yine mısırımız maalesef patlamayacak ve nemimiz yavaş yavaş kuruyacaktır. İdeal patlatma 200 dereceleri geçtiğinde mümkündür. Atmosferdeki basıncın dokuz katına çıktığında mısır kabuğu parçalanır ve içindeki nişasta ile buhar dışa doğru yayılır. Mısırların son olarak çıkardığı pat pat pat sesleri harika değil mi? Bir avuçtan 40 50 kat fazlasına!
Hey hayat…
Pardon hey bilim! Sen nelere kadirsin!
Mısır Neden Patlar? Videomuz aşağıda!
