Ayçiçekleri Neden Güneş’e Yönelir? Hani bitkiler hareket etmezdi ama hepimiz biliyoruz ki ayçiçekleri güneşe doğru yönelir.
Yazın istanbuldan tatil yada köylerimize gitmek için yola çıkıp eğer Tekirdağ ve Edirne üzerinden yol alıyorsak, harika Ayçiçek tarlaları görürüz. Tıpkı birer Vincent Van Gogh tabloları gibi harika bir şekilde hep güneş neredeyse oraya yönelmiş gibilerdir…
Ayçiçeğinin bronzlaşmaya mı ihtiyacı var acaba?
Çünkü bu harika hareketlerini Güneş doğduğu andan batana kadar ona doğru yönelerek gerçekleştirirler.
Güneşe bakma özelliği çoğunlukla genç çiçek başlarında görülür ve genellikle çiçek açmaya başladığında durur, olgun ayçiçekleri genellikle doğuya bakar yani olgunlaşınca, bu güneşi takip etme özelliklerini kaybetmeye başlarlar.
Gökyüzünde Güneş’i takip eden büyüleyici çiçek fenomeni helyotropizm olarak adlandırılır. Fototropizm de denir!
Tıpkı insanlar gibi, bitkiler de sirkadiyen ritim olarak adlandırılan dahili biyolojik saate sahiptir. Bir insanın sirkadiyen ritmi vücutta çeşitli fizyolojik ve kimyasal değişiklikler yaratır.
Sirkadyen ritim, özetle vücudunuzun saatidir. Vücudunuzun kimyasal ve hormonal üretim ve metabolizmasını yaklaşık 24 saatlik döngü boyunca düzenler. Bu, uyku zamanında uyumanızı ve uyanmanız gerektiğinde uyanmanızı sağlar.
Benzer şekilde, bir bitkinin sirkadiyen ritmi, kabaca 24 saatlik döngülerdeki değişikliklere yanıt vermesine izin verir.
Şafak sökmeden önce, genç bir ayçiçeği doğuya, gün doğumuna doğru bakar. Güneş doğudan batıya hareket ederken çiçek de batıya döner. Güneş battığında, çiçek ertesi gün döngüye yeniden başlamak için doğuya bakacak şekilde orijinal konumuna geri döner.
Güneş gökyüzünde doğudan batıya hareket etmeye başladığında, bir ayçiçeği bitkisinin sapının doğu tarafı batı tarafına göre DAHA hızlı büyüyor. Her iki taraftaki bu eşitsiz büyüme nedeniyle, çiçek güneş yönünde bükülme eğilimindedir.
Benzer şekilde, güneş nihayet battığında, gövdenin batı tarafındaki büyüme, doğudaki büyümeden daha büyüktür. Bunun sonucunda gövde doğuya, yani ertesi sabah güneşin yeniden doğacağı yöne doğru eğilir.
Oksin hormonu, bitkinin büyüme şekli, miktarı ve yönüyle ilgili düzenlemelerde görev alan bir hormondur. Bitkinin üst kısmında üretilen bu hormon, aşağıya inerken, bitkinin ışık almayan kısmında yoğunlaşır. Buda bitkinin bir kısmının diğer kısmına oranla daha hızlı büyümesine yol açar ve yavaş büyüyen yere doğru bir eğilme olur buda güneşe dönme olarak adlandırırır.
Oksin hormonu işte bitkinin hareketinden sorumlu diyebiliriz.
Sapını eğer sağlam bir desteğe bağlarsak, göreceğiz ki ayçiçeğimiz hareket edemeyecektir!
Yada eğer bazı ayçiçeklerini gün ışığından daha uzak bir yere koyarsak yine göreceğiz ki düzgün güneş altındakilere oranla kütleleri hem küçük olacak hem de yaprakları daha az olacak!
Mesela güneş yerine eğer yapay ışıkla yaparsak da aslında aynı sonuçları alacağımız kanıtlanmış. 24 saatlik döngülerde hep hareketlerini tamamlayabilirken eğer siz 30 saate çıkarırsanız döngülerini bu sefer sirkadyen ritimleri bozulacağı için tepkileri artık farklılaşıyormuş..
Ancak bir ayçiçeği bitkisi olgunlaştıkça farklı davranır. Bitkinin genel büyümesi kademeli olarak yavaşladığından, sirkadiyen ritim bitkinin öğleden sonra veya akşama göre sabahın erken saatlerinde güneş ışığına daha güçlü tepki vermesini sağlar. Hem üzerinde birikmeye başlayan sonra çıtır çıtır yiyeceğimiz çekirdeklerde bir hayli ağırlaşmayada başlamıştır. Bu nedenle olgun bir ayçiçeği gün boyunca güneşle birlikte hareket etmez; daha ziyade doğuya bakar.
Helyotropizmin bu özelliğini sergileyenler esas olarak genç çiçek başlarıdır.
Bitkinin güneşe bakan çiçeğin hemen altında yaprakları vardır. Bu aşamada Güneş’i takip eden çiçeğin avantajı fotosentezi en üst düzeye çıkarmak olacaktır.
Her ayçiçeği bitkisinin sapında sadece bir çiçek bulunur. Bu nedenle, tozlaşma sırasında, bitkinin tek üreme yönteminin tozlayıcılar (özellikle böcekler) tarafından fark edilmesi çok önemlidir. Sürekli olarak doğuya bakması da çiçeklerin çabuk ısınmasına yardımcı olur.
Bu, sıcak çiçekler böcekleri çekerken onlara tozlaşmada avantaj sağlar. Bu nedenle, çiçeğin her zaman Güneş’e bakması bitkinin yararınadır, bu nedenle bu önemli tozlayıcılar tarafından her zaman yüksek oranda görülebilir.
Hoşçakalın!
Ayçiçekleri Neden Güneş’e Yönelir? sorumuza video şeklinde olan yanıtımız aşağıdadır! Oraya da bekleriz 🙂
