Acaba siz de bir “Süper Tanıyıcılar”dan olabilir misiniz? Gelin bakalım… 🙂
Kaldırımda öyle kendi halinizde yürüyorsunuz ve karşıdan size sırıtarak gelen birini görüyorsunuz. Muhtemelen sizi tanıyor ve yaklaştıkça gülümsemesi artıyor.. Muhtemelen de bu kişi size sarılacak ve hala kim bu diye düşünüyorsunuz. Hatta beyniniz umutsuzca Google’de arar gibi arıyor bu yüzü. Son çırpınışlar, nerdendi-nerdendi? Lise, üniversite, ilk okul olabilir mi? Twitter, Facebook, İnstagram? Çat diye sarıldınız bir de!
Tanımadığınız kişi ile sarılıyor ve ardından sohbet ediyorsunuz! E şimdi kimdi bu?
Çoğumuz bu tür olaylarla her gün neredeyse karşılaşıyoruz. Böylesi anlar gündelik yaşamın bir parçası gibidir ve özel bir ismi vardır; prospagnozi.
Prospagnozi, yüzleri tanıyamama durumudur ve aynı zamanda da “yüz körlüğü” olarak bilinir.
Ve bunun tam terside söz konusudur. Her gördüğü yüzü unutmayan, yüzleri tanımada, ayırt etmede ve hatırlamada olağanüstü performans sergileyen insanlara süper tanıyıcalar deniyor.
Aylar evvel bindiğiniz taksinin şöförünü, bir restoranda ailesiyle yemek yerken gördüyseniz ve ”o taksici” işte diyorsanız; siz de süper tanıyıcı olabilirsiniz.
Süper-tanıyıcı kavramını, ilk kez, 2009 yılında, psikoloji bilimcisi Richard Russel tarafından yapılan bir deneyde ortaya atıldı. Daha sonra University of Greenwich’ten Dr. Josh P. Davis yaptığı araştırmalarla insanların yüzde 1’i süper tanıyıcı olabilir dedi.. Yani %1 kişi gördüğü yüzü asla unutmuyor.
Şu ana kadar Davis’in yaptığı çalışmalarda, dünyanın her yanından 1000’in üzerinde kişi süper tanıyıcı olarak tanımlandı. Aslında süper tanıyıcıların üzerinde yapılan araştılmalar, prospagnozi-yüz körlüğü çekenler için bir umutta olabilir. Dünya çapında süper tanıyıcı olduğunu düşünenler gerçekte tam anlamıyla süper tanıyıcı olmamasına rağmen hiç farkında olamayan bir sürü insanda, aslında süper tanıyıcı gibi bir özel yeteneğe sahip.
Bir süper kahraman gibi ortalıkta dolaşan insanlar var yani…
Düşünsenize; bir gün deniz kenarında uzanmışsınız ve yanınıza biri gelip; ”seni 10 sene evvel şurada bir kafede görmüştüm hatırladın mı?” diye soruyor. Buna karşı ne yapardınız?
Şimdiye kadar araştırmaların yüz tanıma becerisinin doğuştan gelen, sonradan öğrenilemeyen (en azından çoğu kişi için) ve tıpkı IQ gibi çan eğrisi misali dağılan bir olgu olduğunu söylüyor Davis. Bu yetenekle ilintili olduğu bulunmuş bir gen de yok, fakat 2010 yılında yapılan bir araştırma yüz tanıma yeteneğinin tek yumurta ikizlerinde, çift yumurta ikizlerine göre çok daha benzer olduğunu ortaya koymuş.
Ayrıca prosopagnozinin, yani yüz körlüğünün beyin kökünden kafamızın arkasına uzanan iğsi yüz bölümüyle alakalı olduğu da biliniyor. Yani süper tanıyıcıların beyin aktiviteleriyle ilgili bulgu arayanların buralara bakması iyi bir fikir olabilir.
Bir çok süper tanıyıcı bulundukları ortamlarda tanıdıkları kişi sayısı ortalama insanlardan çok olduğu için hepsinin gözlerini içine bakıp selam vermek ister ama selamlarını almayacaklarını anladığı an kendini yalnız ve üzgün hisseder. Oysa bu bir üzüntü sebebi değil çünkü karşındakiler unutma eğilimde sen süpersin!
Eğer kendinizin süper tanıyıcı olduğunuzu düşünüyorsanız Dr. Davis’in yürüttüğü 2.9 milyondan fazla insanın katıldığı online teste katılabilirsiniz.
