Astronomi Coğrafya Fizik Hypatia Arşivi

Pusula Nedir?

Pusula… Evet bize yönümüzü bulmamızda yardımcı olur ama daha ayrıntılı anlatacak olursak…

Manisa kelimesi nereden geliyor biliyor musunuz?
Bir rivayete göre çobanın biri farklı bir taşın demirleri çektiğini keşfetti (Fe3O4). Biz Yunanca’dan kaynaklı bu kelimeye magnet diyoruz. Manisanın adıda buradan yani Magnesia dan geliyor

Evrenin 4 temel kuvvetinin ne olduğunu artık hepimiz iyi biliyoruz. Neydi bunlar?

1- Güçlü Nükleer kuvvet
2- Zayıf Nükleer kuvvet
3- Kütle Çekim kuvveti
4- Elektromanyetik kuvvet

Pusula temelde üzerindeki bir mıknatısın sürekli manyetik kuzeyi göstermesi üzerine kurulmuş bir cihazdır.

Pusula

Pusulanın tam ortasından sürtünmesiz iğne ile bağlanmış manyetik metal çubuğun üzerinden Dünya’nın manyetik çizgiler kuzey güney yönünde boydan boya geçmek ister. Bu yüzden pusulanın çubuğu manyetik çizgilerin yönünde dönerek durur.

Dünya manyetik çizgileri güney kutbundan çıkıp atmosferde büyük bir daire çizerek kuzey kutbuna girerler. Ama işin ilginci: bu manyetik kuzey sürekli yer değiştiriyor. Yani dünyamızın gerçek kuzeyi ile manyetik kuzeyi birbirinden farklı şeyler.

Güzelim Dünya’mız sanki bir mıknatıs gibi.

Bundan dolayı tıpkı mıknatısların manyetik alanları incelendiğinde görünmez olan çizgiler gibi Dünya’mızın manyetik alanlarında da buna benzer çizgiler oluşur.

manyetik alan

Nedeni ise yerkürenin altında bulunan ateş kürenin demir, nikel, magnezyum, silisyum, gibi sıvı metallerin çizgileri kutuplara yakın bir bölge olan manyetik kutuplarda yoğun olması. Tam nedeni aslında bilinmiyor ama işte burada elektromanyetik kuvvet devreye giriyor diyebiliriz.

Elektrik yüklerinin hareketi ile açığa çıkan bir durum bu. Elektronların bir bölgede diğer bölgeden daha fazla olması ve elektrik yüklerinin bu alanlar arasında sürekli açığı kapatma gayreti ile Dünya’mızın manyetik alanlar oluşturmasına neden oluyor.

Manyetik alanlar, doğanın dört temel kuvvetinden biri olan elektromanyetik kuvvetin bir yönüdür.

İşte pusulanın üzerinde ki mıknatıs sürekli o noktalara dönüyor, yani görünmez çizgileri takip ediyor. Dünya’nın manyetik alanları sadece yön bulmamıza yardımcı olmuyor. Şu anki canlılığımızın oluşmasında en temel şeylerden biri. Güneş’in her saniye yaydığı canlılığı yok edecek radyasyon ışınlarından korunmamıza neden oluyor. Ve tabi o romantizm için izlemesi harika kuzey ışıklarıda bu sebeplerden oluşuyor.

kuzey ışıkları

Neden gerçek kuzey ile manyetik kuzey farklı?

Dünya’mız sürekli saatte 1600 km hızla kendi ekseni ve Güneş’in etrafında saatte 108000 km hızla dönmesi gibi sebeplerle akışkan ve sıvı halde bulunan nikel-demir gibi manyetik alan oluşturan ve mıknatısları çekecek metallerin sürekli hareket halinde olmasından dolayı.

Yani Dünya Çalkalanıyor!

Gerçek kuzeyle manyetik kuzey aras˝ndaki fark, manyetik sapma olarak anlandırılır!

Pusula sapması

Manyetik sapma tabiki bizim yön bulmamızda bazı açmazlara yol açacağı için bilim insanları belirli periyodlarla 1-2 senede bir manyetik kuzey ile gerçek kuzey arasında, bulunduğunuz bölgeye göre açısını yayınlamaktalar.

Yani diyelim pusulamızın gösterdiği yön ile gerçek kuzey arasında 10 derece bir açı sapması oluştuysa, pusulamızın gösterdiği yöne 10 derece ekleyip yada çıkarıp asıl kuzeye ulaşabiliriz.

Komple teorisyenleri bu konuyla ilgili bir gazete küpürü görünce hemen ;Dünya’nın sonumu geliyor? manyetik alanlarımız yer değiştirecek gibi safsatalar gütse de şunu iyi bilelim ki yaklaşık 750 bin yıl önce şimdiki kuzey ile manyetik güney tam ters yerdelerdi ve son 71 milyon yıl boyunca yaklaşık olarak 171 defa yer değiştirdiler!