Güneş’in etrafında sürekli dönen gezegenimizle beraber 8 gezegen ve onların çevresinde dolanan 240 tane uydu bulunuyor… Bunların haricinde başka güneşin etrafında dönenler yok mu? Hem de milyonlarcasıyla varlar! Kuyruklu Yıldız Nedir?
Kuyruklu yıldızlar aslında bir zaman kapsülüdür… Güneş sisteminin ilk aşamalarından beri kalan bilgileri üzerlerinde taşırlar. İşte bu yüzden çok çok önemlidirler! Kuyruklu yıldızlarda bulunan su buzları gezegenimizin suya kavuşmasını sağlamıştır. Vee… belki de üzerindeki organik ve inorganik maddeler sayesinde dünyada yaşam oluşmuştur! Bu yüzden üzerinde ne kadar çok çalışabilirsek; çok daha eskiye, geçmişimize ulaşabiliriz…
Biz tabi bu gök cisimlerini genelde kıyamet senaryolarından, Hollywood filmlerinden biliyoruz..
Bakınız Armageddon
Yada Dinazorların yok oluşuna neden olan 10 km çapındaki meteordan tanıyoruz onları. Bazen de yıldız kayması olarak bilinen romantik anlardan…
Ama şu ayrımları iyi yakalamamız lazım!
Boyutlarına göre: meteor, asteroid ve meteoritler bulunuyor. Mesela asteroidler bir hayli büyüktürler! 500 km’den daha büyük asteroidler var. Ünlü Pallas ve Vesta gibi. Asteroidlere genellikle Mars ile Jüpiter’in yörüngesi arasında (Asteroid Kuşağı adı verilen bir bölgede) rastlamaktayız.
Hatta Plüton’u gezegenlikten eden bir asteroid var ki
Yıllarca gezegen gezegen dönerken hayır sen cüceymişsin dememize yol açan Ceres asteroidi ki asteroid olamayacak kadar büyük, gezegen olamayacak kadar ufak arada kalınca ona cüce gezegen diyerek, garibim Plütonu’da gezegenlikten rütbe düşürüp cüce gezegen demişiz…
Bu gök cisimlerinin daha aslında küçük olanları bizim atmosferimize girince de bir yanmaya hatta patlamayla ışık saçarlar. Bunlar genelde ufak meteor ve meteordan daha ufak 1 kaç santimetre büyüklüğündeki meteoridlerdir!
Göktaşı veya meteor yağmuru olarak anılıyor biliyorsunuz yada ‘’ahaa yıldız kaydı’’ diyebiliyoruz!
Birçok meteor saatte 39.000 ila 260000 kilometre hızla atmosfere girer. Çoğu, yerden 75-120 kilometre yüksekte yanarak parçalanır. Aslına bakarsanız meteorlar son derece sık gözlenen doğa olaylarıdır; herhangi bir gün bile gökyüzünü 1 saat kadar izleyecek olursanız ortalamada 5-10 meteor görmeniz mümkündür.
Şunu hiç aklınızdan çıkarmayın; evrende ne kadar ufaksan o kadar fazlasındır. Ondan dolayı büyük cisimlerle karşılaşma oranı azken, küçük cisimlerle karşılaşma oranı bir hayli fazladır. Yani atmosferimize girenler genelde ufak cisimlerdir! Dinazorların yok olmasına yol açacak kadar büyük bir meteorun dünyaya bu yüzden çarpma olasılığı baya bir düşüktür! Hatta şöyle bir durum var ki .. Uzay filmlerinde sürekli uzay araçları cisimlerle karşılaşıp manevralar yaparak kaçarlar ya; Oysa asteroid kuşağında ki iki asteroid arasındaki mesafe 1 milyon km kadardır! Dünya ile ay arasındaki mesafeden bile neredeyse 3 kat fazla…
Gelelim kuyruklu yıldızlara… !
Boyutlarına göre sınıflandırmaları olduğunu anladık! Ondan bu kuyruklu yıldızlar bazen asteroid kadar bile olabilir. Çok eliptik bir yörüngeleri var. Öyle güneşin etrafında dönüyorlar ki kimi bu dönüşünü 1 kaç yılda tamamlarken 10 milyonlarca yıl süreni de vardır. Mesela en bilindik kuyruklu yıldızlardan biri olan Halley kuyruklu yıldızı 75 yılda turunu tamamlar. Ama çok yakın zamanda konuğumuz olan kuyruklu yıldızları belki 100 binlerce yıl sonra göreceğiz…
Kuyruklu yıldızlar birer zaman kapsülü olduklarına göre; kaya ve metalden oluşmuşlardır. Üzerlerinde bol miktarda su, azot, metan veya karbondioksit buzu içerirler. Sıcaklığın düşük olduğu bölgelerde bulunduklarında üzerlerinde bulunan her madde donar! İşte Meşhur Kupier kuşağında -140 ila -240 santigrad derecelerde olduklarından içlerindeki maddeler buz halindedir.
Kuyruklu yıldız adına sahip olmalarına rağmen yıldızla alakaları yoktur!
İsimlerini gerçekten ilginç seçmişiz ama yine de haklılık payımızda var… İngilizcede ‘’comet’’ denir. Oda aslında Yunanca saç anlamına gelen ‘’kome’’ den gelmiştir. Yani saçlı, kuyruklu anlamı çıkartılmıştır. Yeryüzünden bakınca kuyrukları olan yıldızlara benzerler.
Kuyruklarının oluşmasının nedeni ise ne mi?
Eliptik yörüngeleri bazen güneşe yaklaşır, güneşe yaklaştıkça sıcaklıkları artar! Bir kuyruklu yıldız, Neptün‘ün ötesindeki yörüngesinden Güneş Sistemi’nin içlerine doğru ilerledikçe ısınmaya başlar. Sıcaklık, Satürn’ün yörüngesinde -180 santigrat derecelere kadar yükselmiştir.
Bir kuyruklu yıldız üzerindeki “azot buzu” için bu sıcaklık o kadar yüksektir ki, azot buzu aniden sıvılışıp kaynamaya ve buharlaşmaya başlar. Kaynayarak buharlaşan azot gazı kuyruklu yıldızın yüzeyindeki toz ve diğer cisimlerle birlikte kuvvetle dışarı doğru püskürerek, Güneş’ten yayılan yıldız rüzgarının etkisiyle Güneş’in aksi yönünde bir kuyruk oluşturur. Güneş ışığı bu kuyruktaki toz ve gaz moleküllerinden yansıyarak o çok iyi bildiğimiz parlak gösterişli kuyruklu yıldız görüntüsünü meydana getirir.
Kuyruklu yıldız Güneş’e yaklaştığında daha belirgin hale gelmeye başlar,
Kuyruklu yıldızların çekirdeklerinin boyutları birkaç yüz metre ila on kilometre arasında değişir. Gözle gördüğümüz kuyrukları 150 milyon kilometre uzunluğa bile erişebilir. Kuyruk her zaman güneşin aksi yönüne doğrudur. Güneşe yaklaştıkça birden buharlaşan buzlar güneşten gelen güneş rüzgarlarıyla güneşin aksi yönüne doğru kuyruk oluşturur. Güneşten uzaklaştıkça hem üzerlerindeki maddeler donmaya başlar hem kuyruklarını yitirirler hem de güneşten gelen ışınlardan uzaklaştıkça, o ışınları yansıtamazlar ve karanlığa gömülürler!
Kuyruklu yıldızlar güneş sistemimizi çepeçevre saran Oort bulutundan da geliyorlar … Başka bir yıldızın yakınımızdan geçtiği esnada ondan etkilenerek Oort bulutundan koparak sistemimizin içlerine doğru girmeye başlarlar. Güneş sistemimizde eliptik yörüngelerde dönenlerin haricinde güneş sistemimizin dışından da nadiren de olsa gelenler vardır…
Dünya’dan gözlenebilen kuyrukluyıldızların en bilinenleri : Halley, Chiron, Hale-Bopp ve Hyakutake. Bu kuyrukluyıldızların Dünya’dan en sık gözlenebileni Chiron’dur. Chiron, Güneş etrafındaki bir turunu yaklaşık 51 senede tamamlar.
Hatta 1980’lerde Halley kuyruklu yıldızı geçerken, kuyruklu yıldızın yanında uçarak onu gözlemleyecek uzay araçları gönderdik. Sovyet aracı vega 1 gibi! Ve düşük çözünürlükle olsa bile ilk kez bir kuyruklu yıldz çekirdeği fotoğraflanmış oldu. Ve sonra Avrupa sondası Giotto bunu denedi. Hem de 600 km gibi yakınına kadar girdi. Ve fotoğraflar inanılmazdı! Ve yalnızca üzerine düşen ışığın yüzde 4ünü yansıtabiliyordu. Buda çekirdeği asfalt kadar karanlık yapar.
Kuyruklu yıldızlar ikisi kuyruk olmak üzere 5 bölümden oluşurlar.
Nüve: Kuyruklu yıldızın en iç kısmı bir nevi çekirdeği olan nüvedir. Nüveler su, buz, donmuş gazlar ve tozdan oluşan kayaya benzeyen çekirdeklerdir.
Koma: Nüvenin dışındaki bölüm ise koma bulutudur. Koma, nüvede bulunan buzun ve gazların buharlaşması sonucu nüvenin etrafını saran bir gaz olarak meydana gelir.
Hidrojen Bulutu: Komanın dışını saran çok büyük bir katmanı olan hidrojen bulutu da kuyruklu yıldızın diğer bir bölümüdür.
Toz Kuyruğu: Kuyruklu yıldızın iki kuyruk kısmından biri olan toz kuyruğu kuyruklu yıldız hareket ederken çekirdekten sızan gazlar ile tozların birleşmesiyle oluşur. Bu kuyruk kısmı çıplak gözle görülebilir ve kuyruklu yıldızın en belirgin özelliğidir.
İyon Kuyruğu: Kuyruklu yıldızın son bölümü olan iyon kuyruğu ise kuyruklu yıldızın Güneş ile reaksiyona geçmesi sonucu oluşan gazlardan meydana gelir.
Eğer kuyruklu yıldızlar hakkında daha fazla şey öğrenebilirsek, Güneş sistemimizin ilk günlerine dönebiliriz Hatta canlılığımızın nereden geldiğini çözebiliriz.
Gece gökyüzüne kafanızı kaldırın ve bakın
Bizi biz yapan her şey oralarda bir yerlerde..
Kuyruklu Yıldız Nedir Videomuz Aşağıda!
