Işık Hızını İlk Kim Ölçtü?
Antik çağda, birçok bilim insanı ışığın hızının sonsuz olduğuna ve herhangi bir mesafeyi anında kat edebileceğine inanıyordu.
İtalyan fizikçi Galileo Galilei, ışığın hızını ölçmeye çalışan ilk kişilerden biriydi.
17. yüzyılın başlarında, kapalı fenerleri olan iki kişinin bilinen bir mesafede durduğu bir deney tasarladı. Biri fenerini açtı, diğeri ışığı görür görmez kendi fenerini açtı. Galileo, fener sinyalleri arasındaki süreyi kaydetmeye çalıştı ancak başarısız oldu çünkü ilgili mesafe çok küçüktü ve ışık bu şekilde ölçülemeyecek kadar hızlı hareket ediyordu.
Ole Roemer
1676 civarında, Danimarkalı gökbilimci Ole Roemer, ışığın sonlu bir hızda hareket ettiğini kanıtlayan ilk kişi oldu. Jüpiter’in uydularını inceledi ve onların tutulmalarını gözlemledi, Romer, yaptığı uzun süreli gözlemler sonucunda Jüpiter’in uydularından Io’nun iki tutulması arasında geçen zamanlarda farklılıklar tespit etti. Dünya Jüpiter’e yaklaştıkça iki tutulma arasındaki süre kısalıyor, Dünya Jüpiter’den uzaklaştıkça iki tutulma arasındaki süre uzuyordu. Romer, bunu ışık hızının sonlu olmasına ve Dünya ile Jüpiter birbirine daha uzakken ışığın daha fazla yol almasına bağladı.
Sonraki yüzyıllarda, bir dizi başka bilim insanı ışığın hızını belirlemek için çalıştı ve gelişmiş teknikler kullanarak giderek daha doğru hesaplamalar yaptı. Fransız fizikçi Hippolyte Fizeau, 1849’da, dönen dişli bir çarktan ışık göndermeyi ve ardından önemli bir mesafeye yerleştirilmiş bir ayna ile geri yansıtmayı içeren bir yöntem kullanarak, astronomik olmayan ilk ölçümü yapmakla tanınır. Işık hızının ilk kesin hesaplamalarından biri, 1920’lerde, araştırmasını Güney Kaliforniya dağlarında sekiz taraflı dönen bir ayna aparatı kullanarak yapan Amerikalı fizikçi Albert Michelson tarafından yapıldı. 1983 yılında, ağırlıklar ve ölçüler üzerine uluslararası bir komisyon, bugün kullandığımız hesaplamaya göre bir boşlukta ışığın hızını belirledi: saniyede 299.792.458 metre …
Kaynak ve İleri Okuma:
- history.com – “Who determined the speed of light?.” <https://www.history.com/news/who-determined-the-speed-of-light>