Astronomi Hypatia Arşivi

Güneş Sistemi’ndeki En Derin Uçurum: Verona Rupes

Güneş Sistemi’ndeki En Derin Uçurum: Verona Rupes

Dünyanın en tehlikeli sporlarından biri olan Wingsuit’i izlerken bazılarımızın kanı donuyor değil mi?

Verona Rupes wing suit

Zaten dünyada yapabilen kişi sayısı bir hayli az! Yüksek bir uçurumdan kendinizi boşluğa bırakıp uzun süre havada süzülmek herkesin harcı değil açıkçası.

ilk wingsuit, 1912’de yapılmış ve o zaman en yüksek yapılardan biri olan Eyfel kulesi tercih edilmiş ama maalesef uçuşu gerçekleştiren terzi Franz Reichelt yere çakılarak ölmüştür.

O kadar tehlikeli ki neredeyse her 500 atlayışta bir ölümle sonuçlanmakta.

Mesela BASE Jumping’de sabit yüksek yapılardan atlanmak üzerine kurulu bir spor.

Şehirlerdeki yüksek yapılar tercih edilir. Tepeler ve uçurumlar seçildiğinde wingsuite dönüşür.

Tepeler demişken dünyanın en tehlikeli sporlarından biri de serbest kaya tırmanışıdır.

el capitan Verona Rupes

Yosemite Ulusal Parkı’ndaki El Capitan’a hiçbir ekipman olmadan dünyada tek tırmanan kişi Alex Honnold’dır. El capitan, 900 metre yüksekliğinde, dünyanın tırmanması en zor kayalarından biri! Alex Honnold, bu yüksekliğe hiçbir ekipman kullanmadan serbest tırmanış yapabilmek için aylarca çalışmış, her alan için kendine planlar yapmış ve oralara ekipmanlarla tırmanıp, ekipmansız başladığında nasıl hareket edeceğini planlamış. Çünkü oldukça düz bir granit parçasından olan El Capitan’da bazen parmakla tutunabilecek alanlar varken bazen sıçramasını gerektirecek bölgeler bile vardı.

Aylarca çalışmasının nedenini farkındasınız değil mi?

Çünkü bir kez düşerse malumunuz ölürdü! İlk ekipmanla El Capitan’a tırmanan kişi 47 günde tırmanırken, Alex Honnold ekipmansız, ipsiz ve kasksız 3 saatte tırmanmış.

Yine dünyanın en yüksek tepesi olan Everest’in yakınında bulunan 6600 metre yükseklikte ve sadece düz bir buzdan ibaret olan Meru dağı ve buz tırmanışı.

meru

Son derece  düz hatta bazı yerlerde eğim dışa doğru ve dondurucu soğukla baş etmek zorundasınız. Hatta 10 gün sürecek bu tırmanış esnasında kendinizi askıya bağlayıp korunaklı çadırlar yapmak durumundasınız. Hatta Meru dağına son tırmananlar arasında bir Türk bile var. Renan Öztürk. Oraya ilk ve son tırmanan kendisidir.

Tabi bu sporların arasına genelde ticari bir olay haline dönüşmüş Bangeejumping’i koyabiliriz. Farkında mısınız?

Hepsi yükseklikle ilgili. Çünkü yer çekimi ne olursa olsun sonunda bizi çekiyor. Bir yere tırmanmak, çıkmak ve o yüksekliklerden atlamak hem az kişinin yapacağı bir olgu olduğu için başarı sayılabilirken hem de adrenalin için biçilmiş kaftanlar. Oyun parklarında roller coasterlar, yüksekliğe bizi fırlatan aletler, dönme dolaplar, benzeri her aletler nasıl ilgimizi çekiyorsa ve bunlar için bilet kuyruklarına giriyorsak bu yüzdendir.

Mesela yine yükseklikte yapılan ip cambazlıkları!

ip cambazı

Örnek verelim.1974’de New York’da yükselmeye başlayan Dünya Ticaret Merkezi’nin İkiz Kuleleri arasına çelik bir ip çekip yürüyen, Fransız ip cambazı Philippe Petit, tarihe yüzyılın en artistik suçunu işleyen adam olarak geçiyor. Hatta hayatı film bile oldu. Ne kadar önemli bir suç işlemiş değil mi? Dünyanın en yüksek binalarında ip üzerinde yürümek.

Yükseklik bizim için hep ulaşılması zor ve tehlikeli olsa da cezbediciydi. Ondan yükseğe, en yükseğe çıkma hayalleri hep kuruldu. Ama aradığımız yükseklik bir gün bittiğinde belki daha yüksek bir yeri arayacağız. O bize 2.57 milyar kilometre uzaklıkta.

Güneş Sistemi’ndeki En Derin Uçurum: Verona Rupes

2 buçuk milyar uzaklığa gitmeden önce Kanada’ya uğrayalım. Kanada’da bulunan, Dünya’nın en yüksek uçurumu Thor Dağı’ndadır. Bu dağ, şimşek tanrısı Thor’un kudretinden ve gücünden almış ismini. Tam olarak 1250 metre yüksekliğe sahip. Dünyada birçok büyük dağ ile kıyaslanınca onlara nazaran ufak olmasına rağmen çok dik bir yapıya sahip. Bu özelliği, onu dik bir duvara benzetiyor resmen ayrıca dünyanın en dik uçurumu ünvanına sahip.

Verona Rupes thor dağı

Ama ondan neredeyse 20 kat daha büyük bir uçurum var uzaklarda 27 tane uydusu ve çok ince bir halkası olan Uranüs gezegeninin, 5 büyük uydusunun en küçüğü Miranda uydusunda burası.

miranda

Miranda, yaklaşık 470 km’lik çapıyla oldukça küçük bir uydu, bizim uydumuz ayın, neredeyse 10’da biri büyüklükte. Gezegeni Uranüs’e oldukça yakın (yaklaşık 130 bin km) uzaklıkta dolanan bu küçük uydu, tıpkı Ay gibi kütle çekim kilidine kapılmış halde gezegenin çevresindeki dönüşünü de 34 saat gibi kısa bir sürede tamamlar. Uydunun şekli tam bir küre biçiminde olmamakla birlikte, yüzey şekilleri bakımından Güneş Sistemi’ndeki diğer hiçbir gezegene, uyduya, asteroide vs. materyale benzemez.

Miranda uydusu gariplikleriyle bir ünvanı  daha barındırır. Güneş sistemimizin en derin uçurumuna sahip o Verona Rupes .

Uçurumun nasıl oluştuğu tam olarak bilinmese de tektonik bir yüzey hareketi veya çok şiddetli bir çarpışma ihtimali üzerinde kuvvetle duruluyor.Bu tuhaf bölgelerin, alt tabakalarda yer alan sıvıların yüzeye çıkıp donması sonucu oluştuğunu savunanlar da yok değil.Bu uçurum, Büyük Kanyon’un derinliğinin beş katı ve Everest Dağı’ndan neredeyse 2 buçuk kat daha uzun ve 20 kilometre derinliğe sahip.Bugün bu bilgilerimize 1986 yılının Ocak ayında uyduya yakın geçiş yaparak incelemelerde bulunan ve detaylı fotoğraflar çeken Voyager 2 uzay sondasına borçluyuz. Tahmin edersiniz ki onun hakkında çok da fazla bilgimiz yok.

evreset Verona Rupes

Ama diyelim, buraya gittik ve atlamaya karar verdik

Atlamak maalesef dünya gibi olmayacak. Dünya’da yerçekimi sizi yüzeyine doğru.
9.8m/s² ile çeker.
Ayımızda bu 1,6m/s²’ye düşer.
Miranda’da sadece 0,08m/s²’ civarındadır.

Küçük olduğundan yerçekimi de çok az, o zaman nasıl düşeceğiz? Diyebilirsiniz.

Dünyada düşüş esnasında yerçekimi kuvveti sizi çok güçlü çekse de dünyanın atmosferinden dolayı hava direnciyle karşılaşırsanız. Hava direnci olmasa çok daha hızlı bir düşüş olurdu. Ama maalesef Miranda’da atmosfer yok. Hiçbir dirençle karşılaşmadan düşeceksiniz.

Bu düşüş de tahminen 12 dakika kadar sürecek. 200 km gibi bir hıza ulaşacağınız için paraşüt bizim için işlevsiz olacak. Bize güzel bir hava yastığı lazım unutmayın.

Bu arada çok sıkı giyinmemiz de gerekecek Miranda’nın yüzey sıcaklığı – 187 derece.

Verona Rupes videomuz ile detaylandırabilirsiniz!