Biyoloji Hypatia Arşivi

ASCH DENEYİ – Neden Boyun Eğiyoruz?

“ASCH DENEYİ”  bizlere birçok şeyi sorgulatacak diye umuyoruz ve başlıyoruz! Hayatımızın inişli çıkışlı her alanında, okulda eğitim sistemine, fabrikada patrona, sokakta kolluk güçlerine, en önemlisi de otoriteye boyun eğiyoruz…

Doğduğumuz ve bilinç edinmeye başladığımız andan itibaren itaate ve boyun eğmeye zorlanan bireyler toplamı, toplumu oluşturmaya başladığı an birbirine aynısı robotlara benzemiyor mu?

Eğitim sistemindeki onca yanlışı bilmemize ramen orada yer edinmeye ve diğerlerini ezerek en üste çıkmaya çalışırız…
Kariyer sevdası damarlarımıza zerk edilen fabrikalarda, ofislerde, plazalarda terfi için birbirimizi parçalarız..
Ama çoğunluğumuzun beyni bundan hoşnut olmayan beyinsel sinyaller çakar…
Kimimiz farkında, kimimiz ise hiç farkında olmamamıza ramen vücut hormon dengemizde, stres seviyemizdeki alarmlarla bunu anlarız …
Okulda, fabrikada hatta sokak baskısı sayesinde boyun eğmeye zorlanır ve bir süre sonra da buna alışmaya başlarız.
Televizyon en başta olmak üzere birçok kitle iletişim aracıyla ne yapmamız gerektiği ve ne yapmamamız gerektiği, eğer otoritenin reddettiği bir şeyi yaparsak başımıza neler geleceği açık açık sunulurken, sorgulama mekanizmamızı parçalayarak korku atmosferi hissi yaşatarak düşünme yetimiz azalmaya başlar…

ev aile

Anne baba ve çoçuktan oluşan üç kişilik genel aile yapısının bir günü buna müthiş bir örnektir. Sabah güneşin doğuşuyla kalkılır Baba işe ,çocuk okula giderken çalışmayan anne evde kalır…
Baba öğlen yemeğine kadar bir fiil bulunduğu iş kolunda çalışır ,çocuk sabah sırayla okula girer öğlen yemeğine gider evdeki anne ise evin genel işlerini bitir ve en acımasızı TV karşısında ahmakça kadın programlarına maruz kalır…

ev iş aile okul

Akşam tekrardan evlere toplanılır. Yorgun baba uyumadan önceki son anlarını tv karşısında ,çocuk günümüzün teknolojisi sosyal medyada ve anne babayla tv karşısında günü kapatıp ertesi güne hazırlanılır…
Ertesi gün aynı süreçte tekrar ediyor. Tekrar tekrar tekrar…
Şanslı olan çok azınlığımız kısa sürede bu çarklardan sıyrılıp daha fazla mülkiyete sahip olup kendini sıyırıp ya daha fazla kendine zaman ayırma olanağına ya da daha konforlu bir yaşamı kendine aralıyor…
Ama çoğunluğumuz maalesef bu süregelen süreçte bize öğretilmiş tekrarlarla, evlenme çağına gelip umutla bu sistemde kendimi kurtaracağım düşüncesiyle baba, anne ,çocuk ,okul, fabrika ,ofis stratejisini tekrarlamak için evlenir, tekrardan aynı döngüye gireriz..

İtiraz eden? Bundan farklı düşünen ? Kolay mı reddetmek? Zordur, hem de çok zor…

uzun kibrit kısa kibrit

Bu deneyde birbirinden farklı uzunluklarda 3 tane çizgi herkese aynı şekilde gösterilir ve diğer üç çizgiden biri boyunda bir çizgi daha gösteriliyor. Araştırmada katılımcılardan istenen çok basit: İlk veri ile ikinci veriyi karşılaştırın, ilk veride ikinci verideki standart çizgiyle eş uzunlukta olan çizgiyi bulun ve cevabınızı yüksek sesle söyleyin. Ne kadar kolay değil mi?

3 çizgiden hangisi sonradan gösterilen çizgi boyundaysa o söylenecektir.

İlk etapta herkes gösterilen çizginin hangi çizgiyle eş olduğunu doğru söyler. Deney ikinci etaba geçer, bu sefer de 3 çizgiden birinin boyunda yine bir çizgi gösterilir. Yine herkes tek tek doğru eş uzunluktaki çizginin hangisi olduğunu söyler. Fakat olay üçüncü etaba geçince, işin rengi değişmeye başlar. Diyelim üçüncü çizgi uzunluğunda bir çizgi gösterilir ve yüksek sesle herkesten sonuç istenir. Fakat 1.kişi, 1.çizginin hiç alakası olmamasına rağmen bu çizgiyle aynı olduğunu söyler. Sonra 2. kişi de aynısını yapıp 1.çizgi der, 3. kişi ardından 4. 5. 6. kişi de aynı cevabı verirse; siz cevabın 3. çizgi olduğunu bildiğiniz halde hangisini söylerdiniz?

kibrit insan deney

Buraya geri döneceğiz ama bu yakın zamanda yapılan sosyal deney görselini göstermek istiyorum sizlere…
Asansöre bir kişi biner ve asansörde bulunan herkesin ortak olduğu oyunculardan oluşan grupla asansör hareket eder. Deneyde herkes asansörün kapısı haricinde yön değiştirdiğinde denekler nasıl da yön değiştiriyor?

sıraya giren insanlar

Peki burada olsaydınız, nasıl davranırdınız? Çoğunluğun tercihleri, kararları bizleri nasıl etkiliyor değil mi?

Geri dönelim Ashc deneyine;

ASCH DENEYİ

Asch deneyi sosyal psikolog Solomon Asch (1956) tarafından uyum ve sosyal etki üzerine gerçekleştirilen klasik bir çalışmadır.

Peki araştırmanın sonucu ne göstermiştir?

Araştırmanın sonucuna göre, araştırmaya katılan katılımcıların %76’sı diğer kişilere uyarak yanlış yanıtı vermeyi tercih etmişlerdir. Toplamda 12 etap gerçekleştirilmiştir ve ortalama olarak katılımcıların 1/3’ü diğerlerine uyma davranışı göstermiştir. En sondaki katılımcı hariç diğer katılımcılar araştırmacının müttefikidir.
Bu araştırmada sondaki katılımcı diğer katılımcıları tanımamasına rağmen, farklı bir yanıtı veren tek kişi olmaktan çekinmiş ve yanlış bir yanıt vermiştir. Bu da, uyum baskısının gücünün ne kadar fazla olduğunu göstermektedir. buna sürü psikolojisi de diyebiliriz…

ASCH DENEYİ videomuza da bekleriz…