Astronomi Fizik Hypatia Arşivi

Armstrong Limiti

Öyle bir aşamaya kadar yükseleceğiz ki yaşamsal faaliyetlerimiz orada durmaya başlayacak… Hiç bu aşamayı merak ettiniz mi? Bunun bir adı var: Armstrong Limiti !

Armstrong limiti, işte bizim astronot kıyafetleri giymemizin gerektiği sınırı söyler…  İlk olarak havacılık uzmanı Harry George Armstrong tarafından 1947’de tanımlanmıştır…

Armstrong Limiti

Suyun kaynama noktası deniz seviyesinde 100 santigrat derecedir biliyorsunuz . Ancak yükseldikçe yani basınç düşüşü yaşadıkça su moleküllerinin birbirini tutacak gücü azaldığından birbirlerinden daha kolay kopmaya başlar… Bu yüzden daha da düşük derecelerde kaynayacaktır…

su kaynatma

Mesela Everest Tepesi’nin 8848 metre zirvesinde ortalama su kaynaması 71 santigrat dereceye düşecektir… Suyun kaynama derecesi, yükseldikçe, hava basıncının düşüşü nedeniyle azalır… Biz yükseldikçe suyun vücut sıcaklığında kaynama noktasına ulaştığımız nokta Armstrong limiti olarak tanımlanır ..

Armstrong Limiti - everest

Yani ortalama olan vücut sıcaklığı 37 santigrat derecede, vücudumuzdaki tükürük, göz yaşları, idrar ve hatta kan kaynamaya başlayacaktır. Kan için bazı ayrıntılar var ama sonuçta idrar gözyaşı ve tükürük kaynayacaktır… Burası da 18.000-19.000 metre yüksekliğe denk gelmektedir… Tekrarlıyorum 37 Derece su kaynama noktası 18.000-19.000 metredir…

Tam anlamıyla atmosferik basınç 6.3 kilo pascal basıncın olduğu yüksekliktir. Atmosferik basınç deniz seviyesindeki basıncın yaklaşık 1/16’sıdır. En fazla birkaç dakikada öleceğimiz yer… Ve o astronot kıyafetlerini giymeye mecbur olduğumuz yerdir!

g kuvvet

(U.S. Air Force photo/Staff Sgt. Andrea Knudson).

Hava %21 oksijen, % 78 azot ve %1 diğer gazlardır. Deniz seviyesinde hava basıncı 101.3 kPa’dır ve tanım gereği deniz seviyesindeki havadaki kısmi oksijen basıncı, 21.3kPa yani %21’ini oluşturur…

Sigara içmeyen bir kişinin deniz seviyesinden yaklaşık 3000 m yüksekliğe kadar normal şekilde çalışması için yeterli oksijen vardır. Bu bölge güvenlidir ve fizyolojik olarak verimli bölge olarak adlandırılır. Oksijen yoksunluğu yani hipoksi, ve diğer yaşamı tehdit eden konular 3500 ila 15.000 m arasında ortaya çıkar, bu bölge tehlikelidir!

Mesela 12.000 metreyi ele alalım. Burada atmosfer basıncı çok düşüktür 19.2kPa ve kısmi oksijen basıncı bunun %21’indedir yani 4.0kPa… Yani ne olmaya başlıyor? 3500’ten başlayarak 15.000’e kadar artık oksijen maskesi hayatımızı kurtarabilirken 15.000’den sonra artık oksijen maskesi de işinize yaramayacaktır… Bu irtifada basınç o kadar düşüktür ki karbondioksit kandan vücut tarafından üretilenden daha hızlı çıkarılır. Bu, kanın çok alkali hale gelmesine neden olur artık bu noktalar tamamyla ölümcülleşmeye başlar…

Bir konudan ne kadar ayrıntı ve dataya uğraşıyoruz değil mi? Atmosfer basıncının ne kadar önemli olduğunu kavradıysak, şunu da söyleyebiliriz. Mars’ta olaylar nasıl mesela? Oraya birini göndersek durumlar ne olurdu? 😃

Armstrong Limiti - mars

Marstaki atmosfer basıncı Dünyadaki Armstrong limitindeki  6.3 kilo paskallık basınçtan 10 kat daha azdır… Yani ortalama 0.6 kilo paskaldır ve Dünya yüzeyinden 35.000 metre yükseklikte rastlanan basınca eştir… Yani düşünün kaç kere su kaynamış olacaktır!!!

Peki Marsta su nasıl bulunmuş oluyor? Hadi bu da araştırma sorumuz olsun! 🙂

Tekrarlıyorum… Dünya’da deniz seviyesinde su 100 derecede kaynarken yükseldikçe kaynama noktası düşmektedir…

Armstrong limitinde yani 18.000-19.000 metrede 37 derece de kaynarken… Mars’ın yüzeyinde ise Dünya yüksekliğinin 35.000 metre durumundaki basınç varsa su ne haldedir?!